Жиноят – маънавият тамойилларига зид бўлган, ҳуқуқий талаблар, қонун-қоидалар, ахлоқий меъёрларга менсимасдан муносабатда бўлиш оқибатида, ўзгалар ҳақ-ҳуқуқларини бузиш натижасида содир этилган ҳодиса. Маънавий категория сифатида жиноят тушунчаси кишиларнинг нопок мақсадларни амалга ошириш йўлидаги жиноий хатти-ҳаракатларини акс эттиради. Башарият тараққиёти давомида жамият ривожи ва равнақи учун хизмат қилувчи эзгу муддаоларни мақсад қилиб олганларга зид равишда, баъзан жиноятлар ҳам содир этилади. Бу ҳодисалар инсонлар маънавияти ва жамият тараққиётига хизмат қилмайди, балки уни таназзулга етаклайди. Шу боис инсоният тарихининг барча босқичларида жиноят ҳодисаси қораланиб келади ва унга қарши кураш олиб борилади. Жиноятни келтириб чиқарувчи сабаблар ва мотивларни аниқлаш унга қарши курашда ниҳоятда муҳим. Зеро, ҳар қандай жиноят, аввало, ижтимоий ҳодиса сифатида тасодифан рўй бермайди. Ҳаттоки, баъзан тасодифан рўй берган, жиноят дея талқин этиладиган ҳодисалар ҳам, аслида муайян ижтимоий илдизларга боғлиқ бўлади. Шунинг учун жиноятнинг сабабларини аниқламасдан, унга қарши кураш кўзланган самарани бермайди. Агар жиноятга қарши кураш олиб борилмаса, бир жиноятнинг иккинчисини келтириб чиқариш хавфи ортиб боради. Бу эса, жамият ҳаётида жиноятчилик деб аталмиш ҳодисанинг илдиз отишига олиб келади, бундай ҳолда жамиятнинг маънавий ҳаётига катта путур етади. Жиноятчилик туфайли давлат ва жамиятга катта моддий ва маънавий зарар етиши, кишиларнинг тинч-осойишта турмуши издан чиқиши, ҳаётда барқарорлик ўрнига беқарорлик ва тартибсизликлар рўй бериши мумкин. Бинобарин, жиноят амалдаги ахлоқий, маънавий, ҳуқуқий тамойилларга ёт ҳодисадир. Ҳуқуқшуносликда жиноят қонунда кўзда тутилган бўлиб, жамият учун хавфли ҳолат (ҳаракат ёки ҳаракатсизлик кўринишидаги), ижтимоий тузум, мамлакат сиёсий ва иқтисодий тизими, фуқаролар мулки, ҳуқуқи ва эркинлиги, ҳуқуқ-тартиботга таҳдид солиш деб таърифланади. Жиноят издан чиққан хулқ-атвор, ҳуқуқбузарликнинг энг хавфли тури. Бошқа ҳуқуқбузарликлардан (фуқаровий-ҳуқуқий, маъмурий-ҳуқуқий ва бошқалардан) жамиятга хавфлилиги (Ватанга хоинлик ёки қотиллик фақат жиноий-ҳуқуқий мақомда бўлиши мумкин) ёки унинг даражаси (маъмурий ва жиноий жазоланадиган безорилик, браконьерлик ва ҳоказо) билан ажралиб туради. Ҳар қандай жиноятнинг муҳим белгиси (унинг моддий белгиси деб ҳам аталади) унинг хавфлилиги ҳисобланади, яъни жамият, давлат ва айрим фуқаролар манфаатлари учун зарарлилигида кўринади. Жиноят тавсифи (сифат жиҳати) ва жамиятга хавфлилик даражаси (миқдорий тавсифи) бўйича бир-биридан фарқланади. Ҳар қандай Жиноят белгиси ғайриҳуқуқийлик, яъни олдиндан ман этилганлик тамойилининг қонунда кўзда тутилганлигидир. У ёки бу ҳаракатни жиноят деб тан олиш учун яна битта белги – айбдорлик талаб этилади, яъни шахснинг ўз хатти-ҳаракатига ва унинг эҳтимоли бўлган оқибатларига муносабатини ҳисобга олиш керак бўлади. Жиноят, одатда, айбдор шахс учун суд ҳукми бўйича жазоланиш мажбуриятини юклайди. Бироқ жиноят ва жазонинг уйғунлиги мутлақ ҳолат эмас, яъни барча мамлакатлардаги мавжуд қонунчилиқда жиноий жавобгарликдан ёхуд жазони аниқ ўташдан озод қилиш мумкинлиги кўзда тутилган (ҳукм ижросини кечиктириш, шартли ҳукм қилиш ва бошқалар). Шунинг учун хатти-ҳаракатларнинг жазога лойиқлиги барча жиноятлар учун мажбурий жиҳат сифатида эмас, балки жиноий-ҳуқуқий таъқиб хавфи ва жазонинг белгиланиши сифатида баҳоланади. Бу, ўз навбатида, алоҳида оғир, катта ижтимоий хавф туғдирмайдиган, кам аҳамиятли, ўртача оғир жиноятларни таснифлаш, уларга хос ҳуқуқий оқибатлар рўйхатини белгилаш ва жазо тайинлашда муҳим амалий аҳамиятга эга.