Дин (арабча ишонч, ишонмоқ) – 1) ижтимоий-маънавий ҳаёт ҳодисаси, илоҳий кучларга ишонч-эътиқод асосида шаклланган ғоя ва қарашлар тизими; 2) борлиқни яратувчи ва бошқарувчи олий мавжудот, яъни Худога нисбатан муносабат, тасаввур, урф-одат ва маросимлар мажмуи. Ибодат объектига кўра – жониворлар, руҳлар, жин-алвасти, бутлар, турли илоҳлар ва Аллоҳга сиғинувчи диний таълимотлар бир-биридан фарқланади. Генезиси ва тарқалишига кўра, диннинг энг қад., миллий ва жаҳон динлари каби шакллари мавжуд. Ҳар бир дин ўзига хос сиғиниш объекти ва расм-русум, ибодат, урф-одат ва ақидаларга эга.

Дин ва диний таълимотлар илоҳиётчилар (уламолар), атеистлар (динни инкор этувчилар) ва диншунослар томонидан ўрганилган. Фанда диннинг пайдо бўлиши тўғрисида ягона фикр йўқ. Ислом дини таълимотига кўра, дин – Аллоҳ томонидан ўз пайғамбарлари орқали башарият оламига жорий этилиши зарур бўлган илоҳий қонунлардир. Табиат ва инсонни яратган, айни вақтда инсонга тўғри, ҳақиқий ҳаёт йўлини кўрсатадиган ва ўргатадиган илоҳий қудратга ишончни ифода этадиган таълимот. Фалсафада дин – ижтимоий-тарихий ҳодиса, кишилик жамияти тараққиётининг муайян босқичида пайдо бўлган ижтимоий онг шаклларидан бири сифатида талқин этилади. Диннинг моҳияти турлича изоҳланса-да, унинг асосида ишонч, эътиқод туйғуси ётади. Инсоният тарихида дин турли шаклларда намоён бўлган. Диннинг дастлабки кўринишлари фетишизм, тотемизм, анимизм, сеҳргарлик ва бошқалардир. Шунингдек, уруғ-қабила динлари, миллий динлар (иудаизм, ҳиндуизм, синтоизм, даоцизм, конфуцийчилик), жаҳон динлари (буддизм, христианлик, ислом) вужудга келган. Ер куррасида энг кўп тарқалган, жаҳон халқларининг асосий қисми эътиқод қилувчи жаҳон динларига буддавийлик, христианлик ва ислом киради. Дин инсон ҳаётида муҳим аҳамиятга эга бўлган мураккаб ижтимоий, маънавий, руҳий вазифаларни бажаради. Хусусан, у кишиларнинг ахлоқий ва маънавий қадриятлар, тарихий ва маданий меросдан баҳраманд бўлишига хизмат қилади. Айни пайтда ҳар бир дин турли урф-одат, маросим ва байрамлар орқали ўз қавми турмушини тартибга солиш, назорат қилиш, кишиларнинг маънавий-ахлоқий тарбиясини йўлга қўйишга ҳаракат қилади. Ўзбекистон мустақилликка эришгач, диннинг маданий-маънавий юксалишнинг қудратли омили сифатидаги ўрни ва аҳамияти ортиб бормоқда.

Дин фалсафаси – диннинг мазмун-моҳияти, ижтимоий ҳаётдаги ўрнини тушунтиришга йўналтирилган фалсафий билим соҳасидир. Дин ҳамиша фалсафий таҳлил объекти бўлиб келган. Дин ҳақидаги фалсафий қарашлар дастлаб муайян таълимотларда акс эттирилган бўлса, XVIII–XIX асрларга келиб, дин фалсафаси алоҳида фан сифатида шаклланди. Бунда Б.Спиноза, Ф.Шеллинг, Г.Гегель, Л.Фейербах каби файласуфлар ҳамда Ф.Шлейермахер, Т.Тиль, С.Кьеркегор каби теологларнинг хизмати катта бўлган. Ҳозирги давр фалсафий таълимотларида ҳам дин фалсафаси ўзига хос тарзда талқин ва таҳлил этилмоқда. Бундай ёндашувларда замонавий Шарқ фалсафий таълимотлари, Ғарб мактаблари (натурализм, материализм, экзистенциализм, прагматизм, позитивизм, аналитик фалсафа каби) таъсири катта. Ҳозирги вақтда дин фалсафаси ўз муаммолари, тадқиқот предмети ва объектига эга бўлган, нисбатан мустақил фалсафий билим соҳасига айланди.

Динлараро муносабатлар – дин асосида юзага келган турли таълимотларга эътиқод қилувчи айрим кишилар, кичик ёки катта гуруҳлар ўртасидаги хилма-хил алоқалар. Бу ижтимоий муносабатларнинг алоҳида тури бўлиб, унда динларнинг ўзига хос жиҳатлари: таълимоти, эътиқоди, ташкилотлари ва бошқалар намоён бўлади. Турли динларга хос хусусиятлар, чунончи, ҳудудийлик (синтоизм) — асосан Япония ҳудудида тарқалган, индуизм – Ҳиндистонда, ислом, буддавийлик, христианлик барча қитъаларда; шаклланиш даври (иудаизм 3000 йилдан кўпроқ, христианлик 2000 йилга яқин, ислом ўн беш асрдан буён мавжуд) билан боғлиқ жиҳатлар ҳам динлараро муносабатларга таъсир кўрсатган. Шахслараро диний муносабатлар кундалик ҳаётий фаолиятда намоён бўлади. Гуруҳий диний муносабатлар турли конфессия вакиллари ўртасидаги музокаралар, диний низолар ва ихтилофларда юзага келади; тинчлик вақтида ҳам муайян мамлакат ҳудудида истиқомат қилаётган халқлар орасида турли эътиқоддаги кишиларнинг, диний раҳбарларнинг тинч-тотув яшаш, ҳар қандай масалани муроса асосида ҳал қилиш борасида ўзаро мулоқот юритиши мумкин. Диний фаолиятнинг турли кўринишлари ўзига хос динлараро муносабатларни юзага келтиради. Масалан, ўз диний таълимотини ҳимоя қилиш ва бошқаларини танқид қилиш, бошқа эътиқоддагиларни ўзига оғдириш учун даъват қилиш жараёнида ҳам динлараро муносабатлар намоён бўлади.