Деизм


Сақлаш
17:05 / 30.05.2023 0 707

Деизм (лотинча deus – худо) – маърифатчилик даврида вужудга келган диний-фалсафий таълимот. Асосчиси – лорд Чербер. Унга кўра, Худо оламни яратиб, унда иштирок этмайди ва воқеа-ҳодисаларнинг қонуний жараёнига аралашмайди. Деизм инсон ва Худо ўртасидаги доимий алоқа мавжудлиги ҳақидаги тасаввурга асосланган деизм, Худони табиат билан айнанлаштирувчи пантеизм ва Худонинг мавжудлигини инкор қилувчи атеизмга (даҳрийлик) қарама-қарши туради. Деизм табиатни ёки ақлни чеклаш ғоясини илгари суради. Деистлар таълимотига кўра, дин ҳамма одамлар учун умумийдир. Бу ғоя лорд Чербернинг «Ҳақиқат ҳақида трактат» асарида ўз ифодасини топган. Деизм таълимотини турли фалсафий йўналишлар вакиллари ёқлаб чиққан. XVII асрнинг биринчи ярми деизмнинг энг гуллаб-яшнаган даври ҳисобланади. Хусусан, христианликни фақат ахлоқий таълимот сифатида эътироф этган инглиз олимлари Ж.Толанд, А.Коллиз, М.Тиндал, А.Шефтсбери, Г.Болингброк; америкалик олимлар Т.Жефферсон, Б.Франклин, И.Алленлар деист бўлган. Францияда Деизм ғояларини Вольтер, Руссо каби файласуфлар ёқлаб чиққан. Германияда деизм фалсафий рационализм негизида ривож топади (Лейбниц, Лессинг). Деизм ғоялари Кантнинг «Дин фақат ақл доирасида» асарида илгари сурилган. Ҳозирги замон фалсафасида деизм жиддий аҳамиятга эга эмас.

Изоҳ йўқ

Изоҳ қолдириш

Сўнгги қўйилган

Барчаси

Биласизми?

14:07 / 15.07.2025 0 73
“Кимсан” аслида ким?

Ҳикмат

10:07 / 03.07.2025 0 74
Армон бобо

Биласизми?

16:07 / 02.07.2025 0 67
Елиб келди



Кўп ўқилган

Барчаси

Қомус

15:04 / 19.04.2023 0 11086
Жадидчилик

Қатра

20:08 / 18.08.2022 15 5671
Илк ватан

Қатра

01:01 / 10.01.2022 7 5205
Бир қоп ун

Қомус

22:08 / 04.08.2023 0 5145
Миллий урф-одатлар

Қатра

17:08 / 21.08.2022 6 4648
Тинчлик

Қомус

15:04 / 18.04.2023 0 3909
Радикализм

Қатра

01:01 / 18.01.2022 2 3689
Ўқиш пули

//