Вестернизация


Сақлаш
18:05 / 24.05.2023 0 811

Вестернизация (инглизча вестернҒарб) – европацентризм ғоясининг замонавий кўриниши бўлиб, инсоният эришган барча ютуқларни ғарблаштириш, Ғарб дунёсининг ўзига хос тафаккури ва турмуш тарзи натижаси деб кўрсатишга уриниш, Ғарб мамлакатларини илғор ва етакчи куч, идеал ҳодиса сифатида тарғиб этишга қаратилган назария ва амалиёт. Вестернизация тушунчаси XIX асрнинг 50-йилларидан эътиборан, ошкора айтила бошлади. Бугунги кунда вестернизация тушунчаси «космополитизм» («жаҳон фуқаролиги»), «глобаллашув», «оммавий маданият» категориялари билан бир қаторда ишлатилмоқда. Ғарбда вестернизация сиёсатини қўллаб-қувватловчилар ҳам, унга мутлақо қарши бўлган гуруҳлар ҳам мавжуд.

 

 

XIХ асрга келиб жаҳонда мустамлакачилик ҳаракатларининг кенгайиб бориши Осиё, Африка, Австралия ва Америкадаги кўплаб янги-янги халқларнинг бўйсундирилишига олиб келди. Забт этилган ҳудудларда «Европа – маданиятлар ўчоғи» деган ақидага асосланган европацентризм ғояси, ирқчилик ва миллатчилик авж олди. Жаҳондаги барча халқлар Ғарбнинг дини, маънавияти, маърифати, урф-одатлари ва турмуш тарзидан ўрнак олиши лозим, деган ақида мустамлакачиларнинг асосий ғоясига айланди. Европацентризм ғоялари турли ҳудудларда зўравонлик йўли билан татбиқ этилди. Бу ғоя асосида европалаштириш (ғарблаштириш) жараёни авж олди. Ғарбча дунёқараш ва турмуш тарзи кенг тарғиб этила бошлади. ХIХ асрнинг иккинчи ярмида дунё харитаси иқтисодий ва ҳарбий жиҳатдан устун мамлакатлар ва уларга қарам бўлган, аҳолиси қашшоқ, мустамлака ўлкаларга бўлиниши таъсирида Ғарб халқларининг бошқа халқларга нисбатан устунлиги ғояси илгари сурилди. Бу каби интилишлар ХХ аср ва айниқса, ХХI асрнинг бошларига келиб янада авж олиб, Ғарбдаги сиёсий куч ва марказлар Шарқ жамиятларига «эркинлик ва демократияни олға силжитиш», «адолат ва тартиб ўрнатиш», «цивилизацияга ошно этиш» ва «инсонпарварлик ёрдами кўрсатиш» ниқоби остида амалга оширилаётган сиёсатнинг асл моҳияти ва мақсадлари, аввало, муайян мамлакатларни ўзига тобе этиш, уларнинг ер усти ва ер ости бойликларини эгаллаб олиш, миллий қадриятлари, тарихи ва маънавиятидан жудо этишга қаратилган. 

 

Изоҳ йўқ

Изоҳ қолдириш

Сўнгги қўйилган

Барчаси

Биласизми?

17:03 / 12.03.2025 0 157
Туркистондаги қадимий аёллар байрами

Биласизми?

10:03 / 03.03.2025 0 134
“Қозонди” феълидаги “қозон” ҳақида

Биласизми?

10:03 / 03.03.2025 0 174
Маржумакдан шўрва қилиб бўладими?

Биласизми?

15:02 / 28.02.2025 0 148
Маймунжон, парманчак ва болдирғон

Биласизми?

14:02 / 28.02.2025 0 130
Хўжайин бўлолмаган хўжағат



Кўп ўқилган

Барчаси

Қомус

15:04 / 19.04.2023 0 9225
Жадидчилик

Қатра

20:08 / 18.08.2022 15 5315
Илк ватан

Қатра

01:01 / 10.01.2022 7 4905
Бир қоп ун

Қатра

17:08 / 21.08.2022 6 4336
Тинчлик

Қомус

22:08 / 04.08.2023 0 4210
Миллий урф-одатлар

Қатра

01:01 / 18.01.2022 2 3560
Ўқиш пули

Бир куни...

03:12 / 09.12.2021 3 3144
Ҳар нарса ҳам кўринганидек эмас

//