Бўҳтон (арабча ёлғон, туҳмат) – юксак маънавият тамойилларига мос келмайдиган, бировни айблаш ёки қоралаш мақсадида ўйлаб чиқарилган асоссиз даъво ёки туҳматни ифодалайдиган тушунча. Бўҳтон шахс, гуруҳ, миллат, жамият, давлат обрў-эътиборини тушириш мақсадида шахс ёки гуруҳ томонидан уюштириладиган ёлғон ёки туҳмат, асоссиз маълумот тарқатишни англатади. Бўҳтон орқали кишилар ўртасидаги муносабатларга дарз кетади, жанжалли ҳолатларда ўзаро душманлик вужудга келади. Бироқ, бўҳтон қилиш шахснинг феъл-атворига хос бахиллик, ҳасадгўйлик, кўра олмаслик, очкўзлик, худбинлик, манфаатпарастлик каби иллатлар билан боғлиқ ҳолда юзага келиши ҳам мумкин.

Ижтимоий муносабатларда юзага келадиган ҳар қандай низо ва келишмовчиликнинг ўзига хос сабаби бўлгани каби бўҳтоннинг ҳам муайян сабаблари бор. Шу жиҳатдан қараганда, бўҳтонни бир неча турларга бўлиш мумкин: шахс ёки гуруҳ томонидан амалга оширилаётган ишларни кўра олмаслик, ўзини ўша гуруҳ ёки шахсга қарама-қарши қўйиш оқибатида вужудга келадиган бўҳтон – бундай бўҳтон кўпинча ғийбат, фисқу фасод тарқатиш шаклида намоён бўлади. Шахснинг ўзини ҳимоя қилишга интилиши замирида вужудга келадиган бўҳтон жанжалли ҳолларда қарама-қарши томон далилларини исботлаш қийин бўлиб қолган вазиятларда ўзини оқлаш мақсадида тўқиб чиқарилган ёлғон маълумотларга асосланади. Бўҳтоннинг бу кўриниши амалиётда, айниқса, судлов жараёнида кўп кузатилади; маълум бир шахс ёки гуруҳ томонидан амалга оширилган ишларни йўққа чиқариш мақсадида қилинадиган ҳужумкор бўҳтон. Бундай бўҳтон рақиб томоннинг қилган ишларини салбий нуқтаи назардан баҳолаш орқали ўзининг муайян манфаатини қондириш мақсадида амалга оширилади.

Бўҳтон, шунингдек, шахс ёки гуруҳни қилинмаган амалий хатти-ҳаракатлар ёки айтилмаган мулоҳазалар учун айблаш тарзида намоён бўлиши мумкин. Масалан, ўтган асрнинг 30-йилларида шўро ҳукумати томонидан кўплаб ўзбек зиёлиларининг миллатчилик ва айирмачиликда айбланиши бўҳтон каби маънавий иллатлар ўз мазмун-моҳиятига кўра бир оз фарқланади. Ғийбат шахс ёки гуруҳнинг ортидан салбий сифатлашни англатса, туҳмат гумон асосида қилинган ёки қилинмаган иш-ҳаракат, айтилган ё айтилмаган фикр-мулоҳазанинг бировга қаратилишини билдиради. Бўҳтон эса умуман қилинмаган иш-ҳаракат ёки мулоҳазада тўғридан-тўғри, бегумон айблашни билдиради. Саъдий Шерозийнинг «Қўли қисқа ҳасадчи қилур ғийбат, қилу қол, // Чунки келса рўбарў, тили бўлур гунгу лол», яъни «... ҳунарсизлар истеъдодли одамларни ёмон кўради», ... шунга ўхшаш, разил одамлар ҳам яхшилик қилишда бирор киши билан беллаша олмаганларидан кейин, ғийбат, бўҳтон қилишга киришади. Фисқу фасод ва бўҳтонни халқимиз азалдан маънавиятга зид, инсон номига номуносиб энг ярамас иллат сифатида қоралаб келади.