Бурч – маънавий соҳада юксак масъулият, лафзи ҳалоллик, ваъдага вафо қилишни; ҳуқуқий соҳада қонун ҳужжатлари, шартнома, иш бўйича юкланган мажбуриятни англатувчи тушунча. Бурч – инсон маънавиятининг таркибий қисми, маънавият фалсафасининг фундаментал категорияларидан бири. Бу тушунча шахс зиммасига қўйилган талабларга нисбатан масъулияти ва мажбуриятини бажариш маънавий заруратга айланишини ифодалайди. Маънавий қадрият – бурчнинг манбаи инсон бўлиб, унинг мазмун-моҳияти жамиятга, ижтимоий тузилмаларга муносабатида намоён бўлади. Бурч категорияси масъулият, ўзликни англаш, виждон, хулқ каби тушунчалар билан боғлиқ ҳолда юзага чиқади. Чунки бурч инсоннинг маънавий қиёфасини тавсифловчи тушунчадир. Бурч ижтимоий-индивидуал хусусият ва субъектив жиҳатларга эга. Аввало, у масъулият, мажбурият каби умуминсоний қадриятларга таянади. Ҳар бир киши учун умумий бўлган оила, ота-она, Ватан, халқ олдидаги умумий бурч билан бир қаторда, бурчнинг индивидуал даражаси ҳам мавжуд. Бурч тушунчаси муайян шахсга хос ваъдага вафо, ўз сўзида туриш, обрў-эътибор ва шаънини сақлаш каби хислатларда яққол намоён бўлади. Бурчнинг ижтимоий-сиёсий ва ҳуқуқий асослари Конституция ва қонунларда ўз аксини топади. Унинг иқтисодий асосларини турли шартномаларда яққол кўриш мумкин. Бурч эркин, англанган ҳолда танлаб олинган тақдирдагина маънавий-ахлоқий категория сифатида амал қилади. Бурчнинг негизларидан бири иймон-эътиқод бўлиб, бундай сифатга эга инсон уни теран англайди, унга садоқатли бўлади.

Инсон маънавиятида бурчнинг алоҳида аҳамият касб этиши масаласи маънавиятшуносликнинг долзарб мавзуларидан биридир. Бурч виждон, эътиқод, масъулият каби тушунчалар билан мустаҳкам боғлиқ. Умуман, ҳаётда инсоннинг ҳар бир хатти-ҳаракати замирида бурчга садоқат ёки хиёнат ётади. Бурчнинг инсонлик бурчи, фуқаролик бурчи, оталик бурчи, оналик бурчи, фарзандлик бурчи сингари барча даврлар учун умумий бўлган тушунчалари ҳам, журналистлик бурчи, шифокорлик бурчи, олимлик бурчи каби касблар доирасидаги тушунчалари ҳам мавжуд. Бурч тушунчасининг муҳим жиҳатларидан яна бири унинг маълум вақт мобайнида ва жамиятда ўзига хос тарзда намоён бўлиш хусусиятига эга эканидир. Чунончи, бир тузум ё жамиятда ижобий ҳисобланган бурч талаблари бошқаси учун салбий маъно касб этиши мумкин. Ҳарбийлашган ва ўта мафкуравийлашган жамиятларда эса бурч омма ҳамда шахс ҳаётида фожиавий тус олиши ҳам мумкин. Усталик билан йўлга қўйилган тарғибот натижасида бундай жамият аъзоларининг кўпчилиги оқни қора, қорани оқ деб қабул қилади. Бу умумбашарий ва миллий қадриятларни оёқости қилган шафқатсиз тоталитар тузумлар мафкураси ва амалиётида яққол намоён бўлди. Тарихда ўз бурчига садоқатли бўлган кишилар тақдири оғир кечганига кўплаб мисоллар келтириш мумкин. Масалан, Фурқат мустамлакачилар мафкурасига хизмат қилганида ҳаёти роҳат-фароғатда кечиши мумкин эди. Лекин у Ватан ва халқ олдидаги бурчига содиқ қолиб муҳожирликнинг оғир қисматига дучор бўлди, Ватандан йироқда вафот этди. Баъзан бурч туфайли кишилар севгисидан, ҳатто ака-укаси, опа-синглиси ёки фарзандидан кечишга ҳам мажбур бўлади. Конституциямизда белгилаб қўйилган бурчларни бажариш; қонунларга риоя этиш; бошқа кишиларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари, шаъни ва қадр-қимматини ҳурмат қилиш; халқимизнинг тарихий, маданий ва маънавий меросини авайлаб-асраш; табиий муҳитга эҳтиёткорона муносабатда бўлиш; қонун билан белгиланган солиқлар ва маҳаллий йиғимларни тўлаш; Ватанни ҳимоя қилиш ҳар бир фуқаронинг бурчи экани қайд этилган.

Ўз бурчига содиқлик ҳар бир кишининг ахлоқ-одоби, маънавий қиёфасини ифодаласа, сўзининг устидан чиқмайдиган, ўз бурчини бажармаган кишилар халқ орасида ҳурмат топмайди. Бурч ўз-ўзидан шаклланмайди, у тарбия жараёнида камол топади. Шу маънода, ўз бурчини яхши англайдиган, ўзига талабчан, иши, билими ва куч-қувватига ишонадиган, ўз қадр-қимматини сақлай оладиган бар камол авлодни тарбиялаб вояга етказиш бугунги куннинг энг муҳим вазифасидир.