Баднафс(лик) – нафсини тия олмаслик, очкўзлик; мол-дунё, бойликка ҳаддан ортиқ ҳирс қўйиш каби маънавий иллатларни англатадиган тушунча. Баднафслик барча замон ва халқларда инсонни тўғри йўлдан оздирадиган ярамас иллат сифатида қораланиб келинган. Қадимги юнон асотирларидаёқ нафсини тия олмаганларнинг ҳалокатли аҳволи ҳақида ҳикоя қилинади. Масалан, мол-дунёга тўймайдиган шоҳ Мидас баднафслик иллатига дучор бўлади. Очкўз Мидас ўз хизмати учун Дионисдан нимагаки қўл урса олтинга айланишини сўрайди ва баднафслик туфайли абадий очликка маҳкум этилади. Нафсни тия олган одамгина юксак мартабага эга бўлиши мумкин. «Нафсини тийган киши султон бўлур, Нафсини тиймаган киши ултон бўлур» дейди халқимиз. Баднафслик инсонни энг ёмон йўлларга бошлайди. Ўзбек халқида баднафсликнинг ҳалокатли оқибатлари ифодаланган мақоллар кўп. Масалан, «Нафснинг сўзига кирма, у хиёнатга йўл очади», «Олғирлик офат келтиради, Баднафслик – ҳалокат», «Нафснинг ёмони – балонинг кони» ва ҳоказо. Имом Бухорий, Форобий, Беруний ва Навоий асарларида бу борада ибратли фикрлар кўп.

Машҳур италиялик шоир Данте Алигьери «Илоҳий комедия» достонида баднафслик, еб тўймас мечкайларни дўзахга жойлайди. Рус шоири А.С.Пушкин эса «Олтин балиқча» эртагида баднафслик қандай оқибатларга олиб келишини тасвирлайди. Унда нафсини тия олмаган очқўз кампир баднафслик туфайли оҳир-оқибат ёрилган тоғораси билан қолади. Ислом динида ҳам ҳам баднафслик, очкўзлик қораланган. Масалан, саҳиҳ ҳадисларда таъкидланганидек, «Ҳеч ким динни Исломни очкўзлик бузганчалик буза олмайди» (717), «Кишидаги сифатларнинг энг ёмони ўта очкўзлик билан қаттиқ қўрқоқликдир» (508), «Подага қўйиб юборилган иккита оч бўрининг зарари кишининг молга ва обрўга бўлган ҳирси унинг динига келтирган зарарига тенг эмасдир» (703). Шарқ мутафаккирларининг фикрича, баднафслик амалдорлар жамиятни издан чиқариб, ўзини ҳам, салтанатни ҳалокатга маҳкум этади. Шайх Саъдий бу хусусда шундай дейди: «Нафс тизгинини нопокликдан қайтарувчилар, ярамас ишлардан сақланувчилар мардлик, баҳодирликда Наримон ва Рустам Золдан юқори турадилар. Чунки нафс билан курашиш, жанг қилиш – бошқа душманлар билан жанг қилишдан қийинроқдир. Сен илму адабни қўлга ол, адаб гурзиси билан душманнинг – нафс бошига ур, чунки инсоннинг нафсидан катта душмани йўқдир. Агар сен ақл ва фикр эгаси бўлсанг, ҳадеб нафсинг орзусига йўл бераверма. Агар нафсингнинг ҳамма орзусини бажо этсанг, уни семиртирсанг, у сени бир кун ҳалокат чуқурига ташлайди.