Догматизм


Сақлаш
16:03 / 13.03.2023 0 645

Догматизм, ақидапарастлик (юнонча dogmaфикр, таълимот) бирор бир фикр, таълимотга, муайян оқим тарафдорларига, ақидаларга кўр-кўрона ишониш, эскирган, қотиб қолган бир томонлама назария ва қонун-қоидаларга, ақидаларга асосланган тафаккур тарзини ифода этади.

 

Муайян ақидани кўр-кўрона қабул қилиш ва унга ишониш догматизм тарафдорларининг асосий тамойилидир. Улар амалиёт, илм-фан ютуқлари натижасида ҳақиқат тобора ойдинлашиб, муайянлашиб боришини ҳис қилмайди. Уларнинг назарида, тушунчалар, назариялар, гипотезалар, қонунлар ўзгармасдир. Агар биз билишнинг бирор бир томонини мутлақлаштириб, унга ортиқча баҳо берсак, догматизм томон йўл тутган бўламиз. Догматизмни ёқловчилар ўз фалсафий қарашлари билан билишнинг объективлигини, ҳақиқат билишнинг асоси эканини ҳамда объектив олам тўғрисида билимнинг ривожланиб, кенгайиб боришини инкор этади. Бу билан нисбий ҳақиқатнинг ролини камситиб, мутлақ ҳақиқатни билишнинг бирдан-бир босқичи деб ҳисоблайди.

Догматизмнинг хилма-хил шакллари мавжуд: сиёсий, илмий, диний ва ҳоказо. Улар ижтимоий ҳаётда илм-фан, иқтисодий, сиёсий ва маънавий соҳаларда ўзига хос тарзда намоён бўлади, ҳар қандай ҳолатда ҳам муайян ғояни мутлақлаштириб, тараққиётга тўсиқ бўлиб қолаверади. Масалан, айрим диний ақидапарастларнинг инсоният тараққиётининг муайян даврида пайдо бўлиб, емирилиб кетган мусулмон халифалигини тиклашга уринишлари догматизмнинг энг ашаддий кўринишларидан биридир.

 

Изоҳ йўқ

Изоҳ қолдириш

Сўнгги қўйилган

Барчаси

Биласизми?

10:05 / 20.05.2025 0 75
Фарзанд нега тирноққа ўхшатилади?

Қатра

12:05 / 19.05.2025 0 81
Ҳаммани йиғлатган васиятнома

Қатра

15:04 / 17.04.2025 0 136
Марҳамат ая соғинчи

Биласизми?

10:04 / 08.04.2025 0 167
Нархнинг навоси



Кўп ўқилган

Барчаси

Қомус

15:04 / 19.04.2023 0 10154
Жадидчилик

Қатра

20:08 / 18.08.2022 15 5501
Илк ватан

Қатра

01:01 / 10.01.2022 7 5061
Бир қоп ун

Қомус

22:08 / 04.08.2023 0 4838
Миллий урф-одатлар

Қатра

17:08 / 21.08.2022 6 4482
Тинчлик

Қатра

01:01 / 18.01.2022 2 3622
Ўқиш пули

Қомус

15:04 / 18.04.2023 0 3500
Радикализм

//