Жосусликдаги инқилоб – Pegasus лойиҳаси. Қандай қилиб президентлар ва сизнинг телефонингизни бузиб кириш ҳамда кузатиш мумкин?


Сақлаш
20:25 / 05.04.2024 528 0

2021 йилда бир қанча давлат ҳукуматлари ва махсус хизматлари Исроилнинг NSO Group компаниясига тегишли дастурий таъминот орқали мамлакатдаги ҳуқуқ ҳимоячилари ва журналистларни кузатгани маълум бўлди. Ўшанда исроилликлар яратган Pegasus дастури смартфонларга сездирмасдан «кириб», улардан хабар, фотосурат ва электрон почта хабарларини ўғрилаш, қўнғироқларни ёзиб олиш ва микрофон ҳамда камераларни яширинча фаоллаштиришга имкон бериши айтилган эди.

 

Pegasus дастури ўзи нима?

 

Pegasus – бу Исроилнинг NSO Group компанияси томонидан ишлаб чиқилган дастурий таъминот бўлиб, уни Android ва iOS операцион тизимларига эга телефонларга ўрнатиш мумкин. Дастур смартфонга «кириб олиши» учун фойдаланувчи олдиндан тайёрлаб қўйилган ҳаволани бир марта босиши етарли. Pegasus дастурчига фойдаланувчининг ижтимоий тармоқлари ва электрон почтасидаги ёзишмалар, фотосуратлар, аудио ва видео ёзувларига кириш, шунингдек, эгасига билдирмасдан қурилмада микрофон ёки камерани ишга тушириш имконини беради.

 

 

Ушбу софт (дастурий таъминот) номи илк бор 2010-2016 йилларда омма эътиборига тушди. Расмий равишда, ҳукуматлар уни террорчилар ва айниқса, хавфли жиноятчиларни кузатиб бориш учун сотиб олади. Бироқ, журналистлар ва ҳуқуқ ҳимоячилари 2021 йилда Pegasus дастуридан нафақат жиноятчилар, балки журналистлар, фаоллар, ҳуқуқшунослар ва умуман мухолифатни кузатиш ҳамда уларга босим ўтказиш учун фойдаланилганини аниқлади. Коррупция ва уюшган жиноятчиликни ўрганиш маркази (OCCRP), Amnesty International ҳамда The Washington Post, The Guardian ва Suddeutsche Zeitung каби етакчи жаҳон оммавий ахборот воситалари бир неча ой давомида текширув лойиҳаси устида ишлади ва дунё бўйлаб 11 давлатда инсонлар смартфонлар орқали кузатилганини аниқлади.

 

Дастур такомиллашмоқда, бу билан баробар хавфлар ҳам

 

Бугунги кунга келиб, Исроил компаниясининг ишланмаси янада кучли киберкузатув воситасига айланиб боряпти. Агар илгари телефонга «кириб олиш» учун унинг эгаси ҳаволани босиши керак бўлган бўлса, эндиликда Pegasus iOS қурилмаларига ташқи ёрдамисиз бутунлай сездирмасдан ва жимгина «кира олади».

 

Қирқдан ортиқ мамлакатларнинг полиция ва миллий хавфсизлик хизмати ушбу дастурдан фойдаланади. Pegasus ҳозирда бозорда мавжуд бўлган энг кучли жосуслик дастури ҳисобланади.