Xalqaro olimlar guruhi dunyodagi eng zaharli qurbaqa misolida hayvonlar nima uchun o‘z zahridan o‘lmasligini aniqladi

Saqlash
14:09 / 13.09.2021 1569 0

Ularning bu bo‘yicha tadqiqoti "PubMed" jurnalida nashr etildi.

Ma’lum qilinishicha, dunyodagi eng zaharli hayvonlarning biri Markaziy va Janubiy Amerikaning yomg‘irli o‘rmonlarida yashaydigan rang-barang qurbaqalardir. Bu qurbaqaning bittasi 10 nafar odamni o‘ldirish uchun yetarlicha zaharga ega ekani aytilgan. Shuningdek, mazkur qurbaqalar zaharli bo‘lib tug‘ilmasligi, balki hasharotlar bilan oziqlanishi orqali o‘zida zahar to‘plashi ma’lum qilingan.

Ta’kidlanishicha, olimlarning bunga qiziqishi, ularni bu bo‘yicha tadqiqot o‘tkazishiga yordam bergan. Mutaxassislar o‘zlarining yangi tadqiqotlarida batraxokotoksin deb nomlangan zahardan foydalanadigan qurbaqalarni o‘rgangan. Zaharning bu turi inson organizmida natriy ionlarining hujayralarga o‘tishini buzadi. Miya tanaga signal yuborganda ularni ion toki yordamida yuboradi. Bu signallar tananing ayrim qismlariga ko‘rsatma yuboradi, bu esa a’zolarni harakatga keltiradi, mushaklar qisqartirib, yurakka qon aylanishini ta’minlaydi. Bu signallar manfiy zaryadlangan hujayralarga natriy kabi musbat zaryadlangan ionlar oqimi orqali o‘tadi. Ionlar ion kanallari deb ataladigan oqsilli «eshiklar» orqali hujayralarga kiradi va chiqadi. Bu ion kanallari buzilganda elektr signallari tanadan o‘tolmaydi.

Batraxokotoksin zahri esa ion kanallarini ochiq qolishga majbur qiladi, natijada musbat zaryadlangan ionlar oqimi hujayralarga erkin kiradi. Shu sababli agar inson bu zaharga ega qurbaqani iste’mol qilsa tezda o‘ladi. San-Fransiskodagi Kaliforniya universiteti olimi Fayal Abdereman-Aliga ko‘ra, zaharli hayvonlar o‘z-o‘zidan zaharlanishni to‘xtatish uchun uchta strategiyadan foydalanadi. Birinchisi eng keng tarqalgan genetik mutasiyani o‘z ichiga oladi, u zaharning maqsadli oqsilining shaklini biroz o‘zgartiradi, shuning uchun u boshqa oqsil bilan birikmaydi. Zaharli hayvonlar ishlatadigan ikkinchi strategiya bu toksinni tanadan butunlay chiqarib tashlash hisoblanadi. Uchinchisi «oqsillarni ajratish» deb ataladi. Hayvon zaharlanmasligiga ishonch hosil qilish uchun zaharni tutish yoki yutish tizimini, jumladan, oqsil ishlab chiqadi.

Izoh yo‘q

Izoh qoldirish