Oʻzbekiston musulmonlari idorasi qoshidagi Fatvo markazi Qurbon hayiti munosabati bilan qurbonlikka oid eng koʻp koʻtariladigan masalalar javobini hayotiy misollarga asoslanib eslatib oʻtdi. Oyina.uz ulardan asosiylarini bir yerga jamladi.

Savol:

Qassob tasmiyani aytmasa, yaʼni tovuq va mol “Bismillah“siz soʻyilsa halol boʻladimi?

Javob:

Bismillahir Rohmanir Rohim.

Dinimizda biror jonliq soʻyishda “Bismillah”ni yaʼni, Alloh taoloning ismini aytib soʻyilishi shart. Bunda “Bismillah” yoki “Bismillahi, Allohu akbar” lafzlari mashhurdir. Ammo Hanafiy mazhabimizda aynan yuqoridagi lafzlarni aytish shart qilinmagan, balki, ushbu lafzlarni maʼnosini ifoda qiladigan lafzlarni ishlatilsa ham soʻyilgan hayvonning goʻshti halol hisoblanadi.

Savol:

Aqiqa va qurbonlikka olinadigan jonliqni bozorda savdolashib boʻlmaydimi?

Javob:

Bismillahir Rohmanir Rohim. Bunday gap yoʻq. Aqiqa va qurbonlikka olinadigan qoʻylarni ham boshqa qoʻylardek savdolashib olsa boʻladi.

Savol:

Biror joyga, umuman, Allohdan oʻzgaga atab jonliq soʻyish toʻgʻrimi?

Kecha ustaxona ochuvdim unga atab jonliq soʻydim va uni qonini ustaxona darvozasiga surtdim. Qilgan ishim toʻgʻrimi? Boshlagan ishimga yengillikka arvoypir qilishim kerakmi?

Javob:

Siz mazkur amalingiz bilan ikkita qoʻpol xatoga yoʻl qoʻygansiz.

Birinchisi: jonliqni ustaxonaga atab soʻyishingiz. Chunki har qanday jonliq soʻyilganda Alloh uchun, Alloh taoloning nomi bilan soʻyilishi lozim. Alloh taoloning quyidagi soʻziga binoan shariatga muvofiq soʻyilmagan jonliq haromdir:

“Oʻlimtik, qon, choʻchqa goʻshti, Allohdan oʻzganing nomi aytib soʻyilgan, boʻgʻilib oʻlgan, urib oʻldirilgan, yiqilib oʻlgan, suzishdan oʻlgan va yirtqich hayvon (qisman) yegan (hayvonlar) sizlarga harom qilindi, illo (sharʼan) soʻyganingiz (haloldir). Yana, but-sanamlarga atab soʻyilgan hayvonlar (goʻshti) va fol choʻplaridan qismatingizni istashingiz (ham harom qilindi). Bu ishingiz fosiqlikdir“ (Moida 3-oyat).

Ikkinchisi: uning qonini darvozaga surtganingiz. Alloh saqlasin bu ishlaringiz shirk amaliga oʻxshab ketadi. Jonliqning qoni najosat boʻlib, uni koʻmib qoʻyish maqsadga muvofiqdir. Uning qonini u yer bu yerga surtish jinkash, sehr-jodu bilan shugʻullanuvchilarning ishidir.

Shuning uchun bunday irim sirimlardan saqlaning. Tavfiq Allohdan.

Savol:

Shaxsiy uyi boʻlmagan odamning zakoti va qurbonligi qabul boʻlmaydimi?

Qurbonlik qilishni niyat qilgandik. Allohga behisob shukur mablagʻim bor lekin xoʻjayinim hech qayerda ishlamaydilar. Qaynonamlar bilan birga yashaymiz. Uy olish uchun pul yigʻyapman. Kimlardir oʻzing uyga muhtojsan, qilgan zakoting ham qurbonliging ham qabul boʻlmasa kerak deyishyapdi. Shu rostmi?

Javob:

Islom dini tamoyillariga koʻra, har bir shaxs oʻzi alohida mukallaf hisoblanadi. Shunga koʻra garchi eringizda mablagʻ boʻlmasada, sizning shaxsiy mablagʻingiz mavjud boʻlib, nisob miqdorida boʻlsa, albatta qurbonlik qilishingiz vojib boʻladi. Uy yoki shunga oʻxshash zaruriy ehtiyojingiz uchun yigʻilgan boʻlsa ham, modomiki uy olmagan boʻlsangiz mazkur mablagʻdan qurbonlik qilish lozim. Kimlarnidir “zakoting ham qurbonliging ham qabul boʻlmaydi” degan soʻzlari nodonlik bilan aytilgan soʻzdir. Siz islomiy ahkomlarni soha mutaxassislaridan soʻrang. Ilmsiz ravishda dindan soʻz qotadiganlarning “fatvo”lariga ergashmang.

Savol:

Juma kuni jonliq soʻyish joizmi?

Javob:

Aslida, juma kuni jonliq soʻyish joiz, undan hech qanday qaytariq yoʻq. Juma kuni jonliq soʻyish mumkin emas, degan gaplar toʻqima hadislardan kelib chiqqan. Ularni dalil qilish joiz emas. Biroq juma kuni namoziga erta borish musulmon kishining odobi sanaladi.

Savol:

Qurbonlik qilish oʻrniga qoʻy yoki sigirning pulini sadaqa qilib yuborsa boʻladimi?

Javob:

Hanafiy mazhabiga koʻra boy (yaʼni, nisob miqdoriga ega) kishilarning qurbonlik qilishi vojibdir. Buning ustiga qurbonlik ibodati qon oqizishga bogʻliq boʻlib, qiymatni sadaqa qilish bilan ado boʻlmaydi. Bu haqda alloma Alouddin Kosoniy rahimahulloh shunday deydilar:

“Bir kishi qurbonlik kunlarida qoʻyning oʻzini yoki qiymatini sadaqa qilsa, qurbonlik oʻrniga oʻtmaydi. Chunki qurbonlikning vojibligi qon oqizishga bogʻliqdir. Asl qoida shuki, agar vojiblik ayni bir ishga bogʻliq boʻlsa, uning oʻrniga boshqasi oʻtmaydi” (“Badoeʼus sanoeʼ” kitobi).

Qolaversa, hadisi sharifda qurbonlik qilishning savobi beqiyos ekani aytilgan.

Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi:

“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qurbonlik kuni Odam bolasi qurbonlik qilishidan koʻra biror bir amal Alloh taologa ziyoda mahbub emas. Qurbonlikka soʻyilgan jonivor qiyomat kuni oʻz shoxi, tuyogʻi va yunglari bilan keladi. Qurbonlik qoni yerga tushishidan avval Alloh taoloning huzurida xos maqomga ega boʻladi. Shuning uchun mamnuniyat ila qurbonlik qilinglar” dedilar” (Imom Ibn Moja va Termiziy rivoyati).

Shuning uchun zimmasiga qurbonlik vojib boʻlgan inson jonliqning pulini sadaqa qilib qoʻyish bilan zimmasidagi qurbonlikni soqit qila olmaydi.

Vallohu aʼlam.

Eslatib oʻtamiz, barcha javoblar Fatvo xayʼatiga tegishli.