Марказий Осиёда электр энергияси савдоси учун ягона платформа яратиш режалаштирилмоқда. Бу ҳақда 6 ноябрь куни Тошкентда бўлиб ўтаётган Европа иқтисодиёти кунлари доирасида энергетика вазири ўринбосари Умид Мамадаминов маълум қилди. Бу ҳақда Газета.уз нашри хабар берди.

Унинг сўзларига кўра, Ўзбекистон Жаҳон банки ва бошқа институтлар билан биргаликда ушбу платформа устида ишламоқда.

«Бир неча йил ичида бизда тармоқни мувозанатга келтиришга ёрдам берадиган бозор бўлади. Тожикистон ва Қирғизистон каби қўшни давлатлар муҳим гидроэнергетика ресурсларига эга бўлиб, бу бизнинг қайта тикланадиган энергия манбаларини узлуксиз ишлаб чиқариш сиёсатимизга тўлиқ мос келади» – деган у.

Энергетика вазири ўринбосари Ўзбекистон электр энергияси ишлаб чиқариш соҳасида салмоқли ютуқларга эришганини, бироқ ҳозирда мамлакатда инфратузилма соҳасида инвесторлар учун улкан имкониятлар яратилганини таъкидлади.

«Инфратузилма шамол ва қуёш каби узлуксиз энергия манбаларини интеграция қилиш учун жуда муҳим ва кўплаб мамлакатлар бу муаммога дуч келмоқда. Бизга камида 5000 км электр узатиш линиялари, жумладан, 500 кВ ва 200 кВ юқори кучланишли линиялар ва подстанциялар керак», деган Умид Мамадаминов.

Унинг таъкидлашича, келгуси икки йил ичида камида 2000 км электр узатиш линияларини қуриш лозим.

«Бу ерда механизм яратиш учун халқаро молия институтларининг ёрдами керак бўлади. Қонунга кўра, ҳукумат электр узатиш линиялари каби активларга эга бўлиши керак. Бироқ бошқа мамлакатларда муваффақиятли қўлланган модель мавжуд. Хусусий компаниялар келиб, инвестиция қилишлари мумкин, масалан, ҳуқуқларни (бошқаришга) ўтказиш билан ижарага бериш ёки ЭПC+ (қўллаб-қувватлаган ҳолда қурилишнинг тўлиқ цикли) орқали. Ушбу схемаларнинг ҳар бири ҳукуматга инфратузилмани ривожлантиришга инвестицияларни жалб қилишни соддалаштиришга ёрдам беради», деган Энергетика вазирлиги раҳбари ўринбосари.

«Биз аллақачон умумий қуввати 400 МВт дан юқори бўлган 2000 МВт дан ортиқ энергия сақлаш тизимларини ўрнатиш бўйича шартномалар имзолаганмиз, чунки уларнинг ҳар бири икки даврли тармоқ. Келгуси икки йил ичида биз камида 4000 МВт базавий қувватга эга бўламиз. Бу ҳақиқатан ҳам қуёш энергияси ишлаб чиқаришдаги тебранишларга тезда жавоб беришга ёрдам беради», дея қўшимча қилган вазир ўринбосари.

Яна бир муҳим жиҳат – кадрлар салоҳиятини ривожлантириш. Бозорга янги сармоя ва технологиялар кириб келаётган бир шароитда Ўзбекистонга «ушбу лойиҳаларни бошқариш учун иқтидорли мутахассислар, малакали кадрлар ва жамоа» зарур.

Электр энергияси саноатида ЭПC+ (муҳандислик, таъминот ва қурилиш) — шартнома лойиҳасини бошқариш модели. Анъанавий ЭПC шартномасига кўра, пудратчи лойиҳани лойиҳалаш, харид қилиш ва қуриш учун тўлиқ жавобгар бўлади, тайёр лойиҳани буюртмачига тайёр ҳолда топширади. ЭПC+ техник хизмат кўрсатиш, ходимларни ўқитиш ва молиялаштиришни бошқариш каби қўшимча хизматларни ўз ичига олади.

Умид Мамадаминовнинг таъкидлашича, автоматлаштириш қайта тикланадиган энергия манбаларини электр тармоғига интеграциялашнинг асосий муаммоси ҳисобланади, чунки бусиз тизимни назорат қилиб бўлмайди.

«Ушбу автоматлаштириш илғор прогнозлаш тизимлари билан бирлаштирилиши керак. Қачон булут пайдо бўлишини ва қуёш генерациясининг кескин пасайишини ҳеч қачон билмайсиз, бу эса ҳар қандай давлат учун қийинчилик туғдиради», – деган у.

Яна бир жиҳат – захира қуввати. Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, қайта тикланадиган манбаларни тармоққа интеграция қилиш учун қайта тикланадиган манбалар қувватининг камида 80 фоизи захира қувватига эга бўлиш лозим.