Suyima G‘aniyeva


16:11 / 15.11.2021 5079 0

 

1932-yili 20-fevralda Toshkent shahrida tug‘ilgan.

1947–1952-yillarda O‘rta Osiyo davlat universitetining sharq fakultetida ta’lim oldi.

20 dan ortiq kitob va risolalar, yuzlab ilmiy maqolalar muallifi.

1992-yilda “Beruniy” nomidagi davlat mukofoti,

1999-yilda “El-yurt hurmati” ordeni,

2008-yilda “Buyuk xizmatlari uchun” ordeni,

2015-yilda “O‘zbekiston Qahramoni” unvoni bilan taqdirlangan.

2018-yilda vafot etgan.

 

Suyima G‘aniyeva mumtoz adabiyotimizni o‘rganish va targ‘ib etishga oid ilmiy tadqiqotlari orqali, shu­ningdek, ko‘plab shogirdlar yetishtirgan yetuk olima, mehribon ustoz sifatida nafaqat vatanimizda, chet davlat­larda ham mashhur.

Olimaning mumtoz she’riyatning zukko bilimdoni bo‘lib shakllanishida u kamol topgan oilaning ta’siri katta bo‘ldi. Otasi G‘anijon Tursunov adabiyot va san’­at shaydosi, onasi hazrat Navoiy, Mashrab ijodini mu­kammal bilgan ma’rifatli Soraxon aya Suyima G‘aniye­vaning intilishlariga katta e’tibor bilan qaradilar. Tirishqoq va zukko Suyima 1946-yili o‘rta maktabni bitirgach, O‘rta Osiyo davlat universiteti sharq fakul­tetida eron-afg‘on filologiyasi ixtisosligi bo‘yicha ta’­lim oldi. 1953-1956-yillarda Leningrad davlat universiteti sharq fakulteti aspiranturasida o‘qib, 1956-yili “Majolis un-nafois”ning III va IV majlislari il­miy-tanqidiy matni va adabiy tahlili” mavzuida nom­zodlik dissertatsiyasini himoya qildi.

Hazrat Navoiyning ijodi va hayot yo‘li O.Sharofiddi­nov, Y.Bertels va S.Ayniylarning bundan ancha ilgari bosilgan monografiyalarida ma’lum darajada atrofli­cha o‘rganib yoritilgan edi. Olimaning dastlabki “Ali­sher Navoiy” kitobi bulardan farqli o‘laroq, Navoiyning sermashaqqat hayot yo‘li, izlanishlari, adabiy-ilmiy hamda davlat va jamoat arbobi sifatidagi faoliyatining ommabop uslubda bayon etilishi, yangi manbalardan foydalanilganligi bilan ajralib turadi.

Suyima G‘anieva 1956–1959-yillarda O‘z FA Til va adabiyot institutida kichik ilmiy xodim, ilmiy kotib, katta ilmiy xodim lavozimlarida ishladi. Shu yillarda u “O‘zbek adabi­yoti tarixi” (15 jildli), “Istoriya uzbekskoy literaturы” (2 jildli), Navoiyning nasriy asarlari (13 asar) va nazmda yozilgan 3 asarining nashr etilishida faol ishtirok etdi.

Uning Alisher Navoiy hazratlarining dastxatini Tehronning “Hoki Guliston” nomli muzey fondidan Vata­nimizga keltirgani millatimiz, adabiyotimiz ravnaqi yo‘lida qilingan ezgu ishlardan, muhim yutuqlarimizdan biri bo‘ldi. Rossiya, Chexoslovakiya, Eron, Turkiya, Xitoy dav­latlarida bo‘lgan xalqaro anjumanlarda qilgan ma’ruza­lari dunyo ilm ahli tomonidan katta qiziqish va e’tibor bilan e’tirof etilgan.

S.G‘aniyeva adabiyotshunos, sharqshunos, tarjimon, man­bashunos va matnshunos olima sifatida 20 dan ortiq kitob va risolalardan tashqari, turli to‘plam, jurnallarda 120 dan ortiq maqolalar hamda so‘zboshilar, vaqtli matbuotda 300 ga yaqin maqola va taqrizlar e’lon qildi. Navoiyning nasriy asarlari, jumladan, “Majolis un-nafois”ni tadqiq etishga ki­rishgan olima izlanishlarini asosan qo‘lyozma manbalarga asoslanib olib bordi.

1970-yildan O‘zbekiston davlat kon­servatoriyasida, 1990-yildan Toshkent davlat sharqshunoslik institutida fao­liyat yuritdi.

1991–1996-yillarda O‘zbekiston Mil­liy universiteti o‘zbek filologiyasi fakultetida hazrat Navoiy ijodidan max­sus ma’ruzalar o‘qidi. Olimaning har bir darsini inson ma’naviyati, madaniyatini yuksaltiradigan, o‘zlikni anglatadigan alohida kitob deyish mumkin edi.

Suyima G‘aniyeva chet ellarda ham o‘zbek mumtoz adabiyoti, jumladan, ulug‘ Ali­sher Navoiy asarlarining umumbashariy g‘oyalari, o‘ziga xosliklarini targ‘ib qil­gan. Asarlari Rossiya, Yaponiya, Eron, Hin­diston, Indoneziya kabi mamlakatlarda nashr etilgan.

Suyima G‘aniyevaning hazrat Alisher Navoiy merosini tadqiq etishga bag‘ishlangan asarlari dunyo mamlakatlarida nashr qilingan va ilmiy jamoatchilik tomonidan e’tirof etilgan. Buyuk sho­irning jahon adabiyoti ma’naviyatining durdonalaridan bo‘lgan asarlari asrlar osha avlodlarga xizmat qiladi, demak, tadqiqotchi olimaning izlanishlari ham shu barobarida Navoiy mahzanidan bahra olmoqchi bo‘lgan muhlislarga kamarbasta bo‘laveradi.

Olimaning hayoti va ijodi haqida adabiyotshunoslar, shogirdlari tomonidan kitoblar, maqolalar yozilgan. Filologiya fanlari nomzodi, professor Suyima G‘a­niyevaning ilmga, qadriyatlarga sadoqati, milliy adabiyotning nufuzi, mavqeini yuksaltirish barobarida xalqimizning boy madaniyatini dunyoga tarannum etish borasidagi fidoyiligi avlodlarga ibrat bo‘lib qoladi.

 

 

Izoh yo‘q

Izoh qoldirish