Бугунги кунда тренд шоҳсупасига чиқиш учун оламшумул иш қилиш шарт эмас. Шунчаки ноодатий хатти-ҳаракат, кутилмаган интервью ёки тасодифий вазиятлар сабаб бир кунда юлдуз бўлиб уйғониш мумкин. Сиз шунчаки «қилар ишни қиласиз» ва бутун жамият, интернет фаоллари, блогерлар сизнинг пиарингиз билан шуғулланади.

Авваллари эътиборга тушиш учун ижод аҳли узоқ изланарди, фалон пул тўлаб эфирларни банд қиларди… Бугун бу «формула» ўзини оқлаётгани йўқ. Бир муддат олдин сайтимиз орқали интернетда машҳурликка эришган баъзи тренд ибораларнинг шарҳи тақдим этилганди. Ҳозир мана шу шарҳни давом эттирамиз!

«Вапше маладес»

Бундан бир неча йил олдин ҳаваскор хонандалар тезроқ машҳур бўлиш мақсадида ўз қўшиқларида ноодатий сўз ва ибораларни қўллашар эди. Оҳун Ҳасан номи билан ижод қилаётган фарғоналик йигит ўша вақтларда ниятига эришган. «Вапше маладес» қўшиғи эсингиздами? Кулги ва муҳокамаларга сабаб бўлган қўшиқнинг ўз тарихи бор. Оҳунжон Яйпан шаҳридаги бозорларнинг бирида асосий меҳнат фаолиятини олиб борсада, шеър ёзиш, қўшиқ айтишга жуда қизиққан. Ижодкорнинг айтишига кўра, «вапше маладес» иборасини ўз холаси тилидан эшитган ва ўзи олдинроқ ёзган «Лол қоламан, лол» номли шеърнинг асосий сўзини «вапше маладес» жумласига алиштирган. Шу кунларда Оҳун Ҳасан ўзи яшайдиган шаҳардаги Наврўз байрамига ҳаваскор хонандалар таклиф этилганидан хабар топади. Ўша «машҳур» қўшиқни студияда ёзиб, байрам саҳнасида ижро этади. Лекин қўшиқ танқидларга учрайди, табиийки, байрам ва телевидение эфири учун қабул қилинмайди. Лекин қўшиқ аллақачон видеотасвирга олинган эди. Атига бир неча кунда бутун республикага тарқалиб кетди. Қўшиқ муаллифи негативлар ва танқидлар ўринли эканлигини тан олган ҳолда бу қўшиқ унга омад келтирганини эътироф этади. Ҳозир шиддат билан ижод қилмаётган бўлсада, Оҳунжон бир нечта қўшиқлар ижро этишга улгурди.

«Кўрсатинг Шербеклигингизни…”

Психологлар ва психо-тренерларга нисбатан икки ёқлама муносабат авжига чиққан вақтда Дилором Фахриддинова видеолари навбатдаги трендга айланган эди: «Кўрсатинг Шербеклигингизни!..»  Айни дамда нутқ, овоз ва нафас олиш бўйича консультациялар олиб борувчи мутахассиснинг инстаграмида 370 мингдан кўпроқ обуначи мавжуд.

Қисқа вақт ичида Дилоромнинг Шербек исмли талаба йигит билан машғулот олиб бораётгани акс этган видео тарқалиб кетган эди. Видеода бироз тортинчоқ йигитдан «Шербеклигини етказиш» сўралган. Бу видео таъсирида кўплаб тақлидий вайнлар тасвирга олинди, мемлар ясалди ва ҳаттоки карикатуралар чизилди.

«Аристократлар» жамоасининг Халқлар дўстлиги саройидаги концертида айнан мана шу мазмундаги ҳазилида Дилоромнинг ўзи иштирок этди.

Дилором видеодаги ҳолатни ўз методикаси деб ҳисоблайди ва кулги остига олувчиларга деярли парво қилмайди.

«Сен бир яхшилик қилмагин экан»

Сирдарё вилоятининг Ховос туманида туғилган ижодкор, вайнер Бобур Мансуров мутахассислигига кўра драматик театр ва кино актёри ҳисобланади. Шунингдек, у режиссор сифатида 60 қисмли «Орзулар палатаси» сериалини ҳам тасвирга олган. Аввалига Бобур ижоддаги изланишлари ортидан ўз ўрнини топишга қийналган. Қачонки, у комик вайнлар тасвирга олишни бошлагандан кейин ҳаёт тарзи бутунлай ўзгариб кетди. Бир йилга бормасдан ёшлар орасида катта машҳурликка эришди. Ҳақиқатдан, унинг муваффақиятли вайнлари кўп. Лекин унинг “Сен бир яхшилик қилмагин экан” ибораси кутилмаганда трендга чиқди. Бугун халқ тилида бу ибора аллақачон оммалашган ва турли вазиятларга мосланиб қўлланилади: «Сен бир кийинмагин экан», «Сен бир саёҳат қилмагин экан», «Сен бир иш қилмагин экан», «Сен бир  ресторанга бормагин экан»…

«Видеони кўрсатинг, ака»

Интернет тармоқларида «Айфон сенда промакс» жумласини ҳиргойи қилиб юрган Бозорвой исмли болакайнинг видеоси тарқалди. Бу видеодан аниқ бўладики, ҳолат бошқа бир номаълум шахс томонидан тасвирга олинган ва Бозорвой бу шахсга «Видеони кўрсатинг, ака» дея кескин муносабат билдирган. Бир неча сониялик оддий ҳолат 4-синфни якунлаган, пластик идишлар ва картон йиғиб тирикчилик қиладиган Бозорвойни машҳур қилиб юборди. Асли Самарқанднинг Ургутида яшовчи йигитча айни дамда янгийўллик Тўлаберди исмли йигит билан ҳамкорликда вайнлар тасвирга олмоқда. Бозорвой Zo‘rTV каналига берган интервьюсида ҳозирги ҳаёти ёқаётгани ва актёр бўлиш нияти борлиги ҳақида гапириб ўтган.

«1000 сўмдан, акажонлар…”

Сергели ва Қўйлиқ ҳудудларида тиламчилик қилиб юрадиган 6 ёшли Бозорвой ҳам анча машҳурликка эришди. Унинг тренд ибораси: «Минг сўмдан, акажонлар…” Бу ибора шунчаки унинг кундалик гап-сўзлари, холос. Студияда қўшиқ ёзувчи ДЖ лар томонидан унинг ёрдам сўраган мурожаати ҳайп-трекка айлантирилди. Шундан сўнг, Бозорвой тренд пештахтасига кўтарилди ва ҳаттоки бу қўшиғини Халқлар дўстлиги саройи саҳнасида сўз устаси Нодир лўлининг концертида ижро этди. Бу ҳолат кўпчиликнинг кескин танқид ва муҳокамасига ҳам сабаб бўлди. Ҳолат юзасидан таниқли актёр Алишер Узоқов эътироз видеомурожаатини оммага эълон қилди. Мурожаат ўнлаб саҳифаларда улашилди. Бозорвой Жўрақулов «Mening yurtim» телеканалининг «Амирхон Умаров шоуси» қаҳрамони сифатида эфирга ҳам чиқишга улгурди. У ўз интервьюсида тарқалган қўшиқдан жаҳли чиққанини айтди.

Машҳурликка қадар Бозорвой ота-онасидан алоҳида ёлғиз опаси билан биргаликда яшаган ва тиламчилик билан кун кечирган.

«Вию… Вию… Варрр…”

«Ўзбекнинг ўзи қизиқ, ўзидан сўзи қизиқ» деганларидек, халқимиз орасида қизиқ сўзлашувга эга одамларни кўп учратиш мумкин. Zo‘rTVнинг «Бу кун» информацион дастури мавзуси бўлган бир жиноятга гувоҳ сифатида Андижон вилояти Бўстон туманида истиқомат қилувчи онахондан кўрсатма олинади. Онахон ўз кўрсатмасида бўлиб ўтган ҳолатни автомобилга тақлидий оҳанглар билан тасвирлаб беради. Натижада жиддий интервью контексти навбатдаги юмористик трендга айланади: «Бир марта вию-вию деди, тўхтади…”

Айнан бу видео ҳам ДЖ блогерларнинг навбатдаги ҳайп-треки учун қўл келди. Бир муддат олдин сайтимизда айнан шу мавзуга доир «Репга айлантирилган Шерали Жўраев ашуласи, чегара ошган «вию, вию» ва дунё бўйлаб янграётган «Салам алейкум» – жаҳон трендига айланаётган ўзбекча контентлар» номли мақола ҳам эълон қилинган эди. Онахоннинг ўзи бехабар «треки» қанчадан-қанча маҳаллий ва жаҳон блогерлари учун қимматли контент-мотив бўлиб хизмат қилди. Айнан мана шу трекдан фойдаланилган ўнлаб тренд видеолар интернетда бир неча миллион маротаба томоша қилинди.

«Носни кайфидай кайф»

Ўзбекнинг қизиқ сўзлашувига хос яна бир тренд ибора Сурхондарё вилояти, Бойсун тумани, Лайлаган қишлоғида истиқомат қилувчи Алишер бова номи билан боғлиқ. У журналистнинг «Кўпкари ўйинлари халққа нима беради?» деган саволига «Бу кўпкари ота-бобомиздан қолган ўйин, ҳеч нима бермайди… Бу бир носнинг кайфидай кайф…” дея жавоб қайтарган. Бу интервью ҳам тезлик билан оммага тарқалди ва «Носнинг кайфидай кайф» ибораси халқ сўзлашувига кириб келди. Одамлар айни дамда моҳиятан катта наф келтирмайдиган машғулотларга нибатан шу иборани қўлламоқда.

«Семиз бўлсада… Маззада…”

Бугунги кун тренд формуласи қуйидаги кетма-кетликни такрорламоқда: ноодатий ёки ҳазил интервью, интервью асосида ДЖларнинг трек яратиши, трекнинг тарқалиши ва интернет фойдаланувчиларининг трек асосида видео тасвирга олиши… Қарабсизки, ҳар бир тренддан сўнг бир юлдуз пайдо бўлаверади. «Сизга қандай қизлар ёқади?» саволига жавобан семиз, сепкилли ва кал қизлар ёқиши ҳақида интервью берган Ислом Маҳамматов ҳам шу формула қаҳрамонига айланди.

Асли самарқандлик бўлган ҳаваскор ижодкор учун бу тренд қаҳрамони бўлиш катта мотивация бергани аниқ. Чунки тарқалган видеодан сўнг унинг ўзи ҳам контентлар олиб ўз саҳифасига жойлай бошлади. Яратилган трек доимгидек юқори эффект берди ва ҳаттоки энг топ блогер-вайнерлар ҳам тренд иштирокчисига айланишди.

Исломнинг ўзи миллион маротаба кўрилган қайсидир тренд видео остига «оригинали менман, саҳифамга обуна бўлиб қўярсизлар» деган мазмунда изоҳ қолдирган.

Тренд видеолар, тренд қаҳрамонлар ва тренд иборалар тез-тез янгиланиб турибди. Мазмунан олиб қараганда бу трендларнинг аксарияти халқ ва одамлар учун «ҳеч нима бермайди, бу бир носнинг кайфидай кайф»... Нари борса, кайфият улашиши мумкин. Бу жараённинг бир хавфли тарафи бор: трендга чиқишга ошиққан ёшлар орасида савиясиз, ахлоқсиз, мантиқсиз контентлар кўпайиб кетиши мумкин. Бу борада жамоатчиликдан ҳушёрлик ва зарур вақтда объектив муносабат талаб этилади. Биз хоҳлаймиз, омма орасида одамларга маънан ва интеллектуал жиҳатдан наф келтирувчи трендлар ҳам кўпайсин…

 
Мавзуга доир: “Эр ўзи нимага керак?”, “Дунё сенинг тоғангмас”, “Ўзбекистон тенгдир Ўзбекистонга!” – Интернетдаги тренд иборалар шарҳи

Сирожиддин РУСТАМОВ,

Oyina.uz